Tuesday, May 05, 2009

Για την Ντεμέτ που έγινε Μερυέμ.

Σήμερα διάβασα αυτό. Και δεν μπορώ να συνέλθω. Το θέμα είναι, ότι όσο κι αν δεν θέλω να το δεχτώ, υφίσταται. Και υφίσταται, χωρίς να υπάρχει πια ο Κεμάλ για να το καταδικάσει ούτε ο παππούς Αζίζ για να προσφέρει άσυλο στο κοριτσάκι. Υφίσταται σαν πανδημία, ζωγραφισμένο πάνω σε εκατομμύρια γυναικεία μαντήλια που δουλειά τους είναι να καλύπτουν χαμόγελα και να φυλακίζουν συνειδήσεις.
Με σοκάρουν οι σκεπασμένες γυναίκες, όσο κι αν πάλεψα καιρό να συμμεριστώ την χιλιοσυζητημένη υπογραφή του Αλί και να το θεωρήσω «ελευθερία στις προσωπικές επιλογές».
Και παρότι στο άρθρο δεν αναφέρεται ότι η μικρή υποχρεώθηκε να σταματήσει το σχολείο και προκειμένου να κυκλοφορεί σκεπασμένη, είμαι σίγουρη ότι της συνέβει. Ισως γιατί το τελευταίο τετραήμερο στην Τουρκία, είδα την αλλαγή εντονότερη. Ενδεχομένως, τώρα την παρατήρησα τόσο έντονα.
Στο φέρυ από Γιάλοβα, απέναντί μου κάθισαν τρεις κοπέλες. Ηταν στην ίδια παρέα. Οχι πάνω από εικοσιπέντε χρονών. Η μία μοντέρνα, ντυμένη σαν κάθε παιδί της ηλικίας της. Οι άλλες δύο σκεπασμένες. Με ένα θλιμμένο χαμόγελο ζωγραφισμένο στο πρόσωπο, έχωσαν τα πρόσωπά τους σε εφημερίδες σε όλη την διάρκεια του ταξιδιού. Ηταν εμφανές ότι προσπαθούσαν να δείξουν αποστασιοποιημένες από την κοπέλα που δεν ήταν σκεπασμένη. Οχι γιατί το ήθελαν, ήταν εμφανές. Αλλά γιατί έτσι έπρεπε.
Στην τουαλέτα του φέρυ, μάνα και κόρη, σκεπασμένες, περίμεναν καρτερικά να αδειάσουν οι αλά – τούρκα τουαλέτες ενώ οι κανονικές ήταν άδειες.
Πήγα σε ένα μινι μάρκετ, απέναντι από το ξενοδοχείο μας στην Μπούρσα και ενώ ήμουν φιλική, ζητώντας τσιγάρα στα τούρκικα για να διευκολύνω την επίσης σκεπασμένη ιδιοκτήτρια, αυτή δεν καταδέχτηκε να μου γυρίσει κουβέντα, θεωρώ ότι μάλλον ενοχλήθηκε που μια «άπιστη ξένη» αγόραζε τσιγάρα. Μου πληκτρολόγησε στο κομπιουτεράκι το αντίτιμο, λες κι αν μιλούσε η γλώσσα της θα μούδιαζε. Μουρμούρισα ένα μεγαλοπρεπές «αεισιχτίρ» και βγήκα. Υποσυνείδητα θέλησα να της την σπάσω και μετά από δέκα λεπτά επέστρεψα και αγόρασα αναπτήρα. Ξανά το ίδιο σκηνικό από μέρους της.
Σε άλλο μίνι μάρκετ χθες το απόγευμα στην Ιστανμπούλ, μια σκεπασμένη μπήκε με τα δυό μικρά της, δυό αγγελούδια που πολύ ήρεμα την ρώτησαν «αννέ, μπορούμε να πάρουμε κι αυτό?» δείχνοντας κάτι φτηνιάρικα μπισκοτάκια. Κοίταξα το κοριτσάκι και χαμογέλασα, τότε άκουσα την «αννέ» να βάζει τις φωνές. Σε άλλη περίπτωση, θα αγόραζα τα μπισκοτάκια και θα τα έδινα στα μικρά, με πονάει να βλέπω παιδί να λαχταράει κάτι και να μην του το δίνουν, ίσως γιατί μικρή ποτέ δεν τόλμησα να ζητήσω κάτι, όσο κι αν το ήθελα. Αλλά η εικόνα της οργισμένης, σκεπασμένης μάνας δεν μου έδινε περιθώριο να ανακατευτώ. Ούτε που κατάλαβα για το πότε βούτηξε τα παιδιά και βγήκε έξω, χωρίς να ψωνίσει τίποτα. Βγαίνοντας είδα μόνο την μικρούλα να έχει καθίσει στο πεζοδρόμιο και να κλαίει με λυγμούς. Αξιζε τόσα παιδικά δάκρυα, εκείνο το σκατένιο μπισκοτάκι ρε γαμώτο?
Χθες το μεσημέρι περπατούσαμε κοντά στο Ταξίμ την ώρα που τελειώνουν τα σχολεία. Θαύμαζα τα παιδάκια με τις σχολικές στολές. Μου αρέσει η ομοιομορφία στα ρούχα των μαθητών. Και ξαφνικά, ανάμεσα στα κοριτσάκια ξεπετάχτηκε ένα σκεπασμένο. «Δεν απαγορεύεται να πάνε σκεπασμένα στο σχολείο?» ρώτησα τον Ογούζ. «Ασφαλώς και απαγορεύεται, επί του παρόντος τουλάχιστον» μου απάντησε κι αυτό το «επί του παρόντος» με τσάκισε. «Αλλά μάλλον με το που βγήκε από το σχολείο, φόρεσε το μαντήλι της», συνέχισε.
Πριν από εννέα χρόνια, έβλεπες ελάχιστες σκεπασμένες στις μεγάλες πόλεις. Πριν από τέσσερα είδα για πρώτη φορά δύο – τρεις μαυροντυμένες, αυτές τις εντελώς σκεπασμένες και απορούσα τί είναι. Πλέον το ένα τρίτο των γυναικών κυκλοφορούν έτσι. Μαυροντυμένες λιγότερες αλλά όπως και να το κάνεις, υπάρχουν πλέον αρκετές.
Η Τουρκία κάνει βήματα προς τα πίσω. Κι ενώ στα έργα υποδομής, στον τουρισμό, στο εμπόριο, όλα τρέχουν με εξωπραγματικούς ρυθμούς, το αγκάθι του «σκεπάσματος» ανατρέπει πολλά. Ηδη λειτουργούν θρησκευτικά σχολεία, τα οποία πλέον δεν θεωρούνται παράνομα. Είναι να απορείς, όταν εβδομήντα χρόνια πριν, ο Κεμάλ τα είχε κλείσει εν μια νυκτί. «Εναν Κεμάλ χρειαζόσαστε τώρα» συνηθίζω να λέω στους φίλους μου. «Τώρα παίρνουν την ρεβάνς τους απένταντι στους Κεμαλικούς» σχολίασε προχθές η Σεβίντς και ανατρίχιασα.
Πώς μπορεί μια χώρα που εβδομήντα χρόνια πριν προχώρησε σε τόσο πρωτοποριακές μεταρρυθμίσεις τώρα να γυρίζει προς τα πίσω? Και ποιά συμφέροντα κρύβονται σε αυτή την οπισθοδρόμιση?
Σε τί και ποιούς θα ωφελήσει η έλλειψη παιδείας στα κορίτσια, η συνέχιση των εγκλημάτων τιμής , η απομόνωση από τον πολιτισμό, η επιστροφή στο παρελθόν? Πόσα παιδιά θα μεγαλώσουν με την πίκρα του απαγορευμένου ακόμα κι αν το απαγορευμένο είναι ένα μπισκοτάκι ή το χαμόγελο μιας ξεσκέπαστης ξένης?
Η φωτογραφία του Κεμάλ υπάρχει παντού. Στα μαγαζιά, στα ξενοδοχεία, σε όλους τους δημόσιους χώρους. Απορώ πώς μπορούν να την κοιτάζουν, χωρίς ντροπή, όλοι αυτοί που θάβουν μέρα με τη μέρα τις ιδέες και τα πιστεύω του.

12 comments:

kapote-sth-bg said...

giorgia, η τουρκική κοινωνία, που μερικά από τα καταλοιπά της έχουμε κληρονομήσει,(ή κληρονόμησαν μερικά από τα δικά μας), είναι όπως και να έχει αναχρονιστική κατά ένα ποσοστό της.
Εμένα μου θυμίζει την Ελληνική δεκαετία του ΄70 και πιό πίσω, (σκεφτόμουν τις απόψεις περί παρθενίας).

Σε κάθε περίπτωση, και επειδή το θέμα είναι θρησκευτικό με πολιτικές προεκτάσεις, η τουρκική κοινωνία δεν είναι ευρωπαική και δεν το λέω υποτιμητικά, απλά είναι διαφορετική.

Το θέμα της μαντήλας , είναι θέμα τιμής , δηλαδή ξεσκέπαστη = άτιμη και φυσικά γνωρίζουμε ότι έχει περάσει στο πετσί τους και θέλει χρόνια να ξεπλυθεί.

Αυτές οι ιδιαιτερότητες εξάλλου , αυτής της αξιοθαύμαστης κοινωνίας την κάνουν τόσο ξεχωριστή.

Το κακό είναι ότι η μαντίλα και ότι συνεπάγεται, είναι μουσουλμανικό και όχι μόνο Τουρκικό φαινόμενο.

Giorgia_is_coming_to_town said...

Μητσάκο, το θέμα είναι ότι πριν από μερικά χρόνια δεν θα έβλεπες μαντήλα στην Τουρκία όπως και πολλά άλλα αναχρονιστικά. Γιατί γυρίζουν πίσω, τώρα, είναι αυτό που πρέπει να απαντηθεί.

korinoskilo said...

δεν ξερω κατα ποσο αυξηθικε αυτο που λες.... αλλα και τοτε που πηγαμε οι μισες ηταν ετσι και οι μισες αλλιως....
και ουτε προκειτε να αλλαξει αυτο ... γιατι απλα εχουν πιο βαθιες ,,θρησκευτικες,, ριζες απο μας.... και οπου βαζει η θρησκια το χερι της ... απλα υπαρχει πισογυρισμα :))

καλο βραδακι καλη αργια :))

Marina said...

Η Τουρκία πάει πρός τα πίσω, απο πλευράς θρησκείας..να δείς που στο τέλος θα ξαναφέρουνε και το φέσι!

Giannis Ianossss said...

Το μεγάλο στοίχημα της Τουρκίας τα τελευταία χρόνια είναι ακριβώς αυτό.
Και δυστυχώς φαίνεται ότι το χάνει.

m.blanco said...

Μόνο το 20% του πλυθισμού ζει στον 21 αιώνα οι υπόλοιποι βρίσκονται στο μεσαίωνα. Εγώ εχω γεννηθεί στο Κοντοσκάλι(συνοικία της πόλης)και τα ξέρω απο πρώτο χέρι.
καλησπέρα

Giorgia_is_coming_to_town said...

@Korinoskylo, έχει αυξηθεί το φαινόμενο, δυστυχώς. Δεν θεωρώ ότι έχουν πιο βαθιές θρησκευτικές ρίζες. Αντίθετα πιστεύω ότι η πολιτική ευνοεί την επιβολή της θρησκείας, προκειμένου να έχει άμεση επιρροή στις μάζες. Κι εκεί ακριβώς είναι το μεγάλο πρόβλημα.
@Μαρινάκι, το φέσι δεν νομίζω, το μαντήλι όμως, είναι εδώ!
@Μπρο, ακριβώς όπως τα λες.
@m.blanco, καλωσόρισες κατ'αρχήν. Δεν νομίζω ότι είναι μόνο το 20%, είναι πολύ παραπάνω. Και γι'αυτό και πλέον "σφίγγουν τα λουριά" και προσπαθούν να τους γυρίσουν πίσω. Για να μην γίνουν περισσότεροι. Αν ήταν μόνον το 20% δεν θα τους ενοχλούσε και πολύ. Ευτυχώς, υπάρχει μεγάλο ποσοστό καλλιεργημένων ανθρώπων που μάχεται, αλλά για πόσο και πώς? Το Κοντοσκάλι είναι το Κουμκαπού, σωστά? Δεν τα πάω καλά με τις ελληνικές ονομασίες μιας και έχω την πόλη στο μυαλό μου με την σημερινή της μορφή.

Sotirios Priftis said...

Δεν καταλαβαίνω καθόλου που το πάτε. Είναι ή δεν είναι ανθρώπινο δικαίωμα να φοράει η γυναίκα μαντήλα(αν είναι με επιλογή της). Νομίζετε επειδή βλέπετε μια με μαντήλα ότι ζει στην εποχή των σπηλαίων?

Εσύ πάλι συνάδελφε στο μπλογκ @m.blanco που το βρήκες αυτό το 20%? Πετάμε έτσι νούμερα. Καμία σχέση. Φτωχοί ναι, λιγότερο φτωχοί. Αλλά πάνε αυτά που ξέρατε για την τούρκική κοινωνία. Και δημοκρατικός διάλογος γίνεται, και ξέρουν τι συμβαίνει γύρω τους. Και ανεβαίνει το επίπεδο τους.

Σας πληροφορώ ότι πάρα πολλές γυναίκες, και πανεπιστημιακού επιπέδου, φοράνε με επιλογή τη μαντίλα. Τη μαντίλα και το πιό μοντερνο παντελόνι και το i-phone.

Giorgia_is_coming_to_town said...

@Xalki καλώς όρισες. Δεν το πάω κάπου, με κάποια σκοπιμότητα. Καταγράφω απλά τις σκέψεις μου, πάνω σε αυτά που βλέπω στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια. Συμφωνώ ως προς τα δημοκρατικού διαλόγου όπως και για το επίπεδό τους που ανεβαίνει, το λέω χρόνια μάλιστα. Και δεν έχω κανένα πρόβλημα με την μαντήλα, όταν φοριέται κατ΄επιλογή. Δυστυχώς όμως, δεν είναι πάντα έτσι, αλλά αρχίζει να επιβάλλεται κι εκεί είναι που διαφωνώ. Οπως και σε πολλές περιπτώσεις περνάει σιγά σιγά μια τάση οπισθοδρόμησης. Και δεν το λέω μόνο εγώ αυτό, αλλά και πολλοί Τούρκοι πανεπιστημιακού επιπέδου (αν και δεν παίζει ρόλο το επίπεδο), που το βιώνουν στην καθημερινότητά τους.
Αγαπώ την Τουρκία σαν δεύτερη πατρίδα μου και πραγματικά με πονούν τα όποια στραβά της, τα οποία όμως δυστυχώς υπάρχουν.

Στέλιος said...

Αχ τη Λωξάντρα με θύμησες...

Theogr ο κηπουρός said...

Συγγνώμη άλλα είναι η μόνη χώρα που κάνει βήματα προς τα πίσω; Εμείς μαντήλα δεν έχουμε άλλα χωρίς να θέλω να πολιτικολογήσω την βουλή την κλείνουμε μέσα σε μια νύχτα!!!

Giorgia_is_coming_to_town said...

@Στέλιο, καλώς όρισες!

@Theogr, επ΄ουδενί δεν είναι η πρώτη ή η τελευταία χώρα που κάνει βήματα προς τα πίσω. Απλά στο συγκεκριμένο ποστ, μιλάω για αυτήν. Εμείς θεωρώ ότι είμαστε πολύ πίσω από την Τουρκία σε πολλά θέματα και όχι μόνο στο θέμα της Βουλής.